Konfiskata samochodu po alkoholu – na czym polega?

Konfiskata samochodu za jazdę lub spowodowanie wypadku pod wpływem alkoholu jest kolejną sankcją, z którą muszą się liczyć kierowcy prowadzący na „podwójnym gazie”.  W jakich przypadkach grozi przepadek mienia? Jak wygląda procedura? Co w sytuacji, gdy sprawca nie jest właścicielem pojazdu? Od kiedy obowiązują nowe przepisy?

Spis treści:

• Ustawa o konfiskacie samochodu za alkohol
• Od kiedy obowiązuje konfiskata samochodu za jazdę po alkoholu?
• Zabranie auta za jazdę po alkoholu – procedura krok po kroku
• Czy można uniknąć konfiskaty samochodu?
• FAQ – najczęściej zadawane pytania

Ustawa o konfiskacie samochodu za alkohol

Konfiskata samochodu za alkohol to nowa restrykcja, która do polskiego prawa została wprowadzona w wyniku ustawy o nowelizacji kodeksu karnego.

Do artykułów 178 i 178a kk zostają wprowadzone paragrafy, na mocy których możliwy jest zabór pojazdu, np. gdy:

• kierowca miał ponad 1,5 promila alkoholu we krwi (0,75 mg/l w wydychanym powietrzu),
• kierowca był wcześniej prawomocnie skazany za prowadzenie pojazdu mechanicznego w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego i został ponownie zatrzymany w stanie nietrzeźwości,
• kierowca spowodował wypadek będąc w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego,
• kierowca, który spowodował wypadek i zbiegł z miejsca zdarzenia (także wtedy, gdy miał mniej niż 0,5 promila alkoholu we krwi, a nawet był zupełnie trzeźwy),
• kierowca powoduje wypadek drogowy, a następnie spożywa alkohol lub zażywa środek odurzający przed poddaniem go przez uprawniony organ badaniu w celu ustalenia w organizmie zawartości alkoholu lub obecności środka odurzającego.

W czasie prac nad zaostrzeniem prawa pojawiły się wątpliwości dotyczące zgodności z konstytucją, w takich aspektach, jak automatyzm kary, czy jej niewspółmierność do czynu oraz nierówna dolegliwość w określonych sytuacjach (np. wobec osób zamożnych poruszających się tanim autem, czy niezamożnych prowadzących drogi samochód etc.).

Kolejny problem, to stosowanie swego rodzaju odpowiedzialności zbiorowej – wskutek utraty pojazdu cierpieć mogą też członkowie rodziny kierowcy. Mimo to Sejm przyjął ustawę zaostrzającą przepisy w tym zakresie, a prezydent ją podpisał.

Warto podkreślić, że konfiskata samochodu w Europie jest rozwiązaniem stosunkowo często spotykanym. Jej wdrożenie w Polsce nie jest zatem żadnym ewenementem.

Auto za alkohol, ale też m.in. drastyczne przekroczenie prędkości, można stracić między innymi we Francji, Dani, Belgii, Włoszech czy na Łotwie.

Od kiedy obowiązuje konfiskata samochodu za jazdę po alkoholu?

Od kiedy konfiskata samochodu za wyżej wymienione przewinienie będzie możliwa? Wejście w życie nowych przepisów było przesuwane w czasie. Pierwotnie przyczyną były przeciągające się prace w parlamencie (odrzucenie w Senacie), kiedy zaś ustawa została przyjęta, w Ministerstwie Sprawiedliwości zaczęto omawiać możliwe kolejne zmiany.

Czasu wymagało też opracowanie szczegółowych procedur dotyczących zabrania pojazdu. Dlatego też okres vacatio legis (okres między publikacją aktu prawnego, a jego faktycznym wejściem w życie) został wydłużony.

Choć konfiskata samochodu pijanego kierowcy miała być możliwa już w grudniu 2023 roku, finalnie został ustalony termin późniejszy – 14 marca 2024 roku.

Zabranie auta za jazdę po alkoholu – procedura krok po kroku

Procedura konfiskaty samochodu kierowcy prowadzącemu w stanie znacznej nietrzeźwości lub też będącego sprawcą wypadku po alkoholu jest kilkuetapowa. Zaczyna się na długo przed wydaniem prawomocnego orzeczenia sądowego. W kolejnych krokach:

• policja tymczasowo rekwiruje samochód na 7 dni – auto trafia na parking depozytowy i tam pozostaje do czasu wydania orzeczenia sądowego,
• w ciągu maksymalnie 1 tygodnia prokurator wydaje postanowienie o zajęciu auta,
• sąd decyduje o konfiskacie pojazdu na rzecz Skarbu Państwa, jeśli zostają spełnione wyżej wymienione przesłanki – egzekucją zajmuje się urząd skarbowy; finalnie pojazd trafia na publiczną licytację, a uzyskane z jego sprzedaży pieniądze są przeznaczone na Fundusz Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej.

Jednocześnie zatrzymany przez policję zostanie dowód rejestracyjny. Jeśli kierowca nie będzie go posiadać przy sobie, powinien dokument niezwłocznie dostarczyć.

Oczywiście oprócz tego trzeba się liczyć z szeregiem innych konsekwencji, począwszy od 15 punktów karnych, na karze pozbawienia wolności kończąc. Za samą jazdę w stanie nietrzeźwości można otrzymać do 3 lat więzienia, a w warunkach recydywy od 3 miesięcy do 5 lat.

Do tego nałożona może zostać wysoka kara pieniężna oraz zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych przez wiele lat, czasem dożywotnio.

Ważne pytanie brzmi: co w sytuacji, gdy kierowca nie jest właścicielem pojazdu? W takim przypadku sąd orzeknie przepadek równowartości pojazdu. Wycena może się odbyć w trojaki sposób:

• jeśli pojazd posiada ważne ubezpieczenie AC, przyjęta zostanie wartość zapisana w polisie,
• w przypadku braku AC, przyjęta zostanie średnia wartość rynkowa na podstawie takich danych, jak: marka, model, rodzaj i wielkość silnika, rok produkcji, przebieg – nie musi w tym celu być powoływany biegły,
• w szczególnych przypadkach, gdy ustalenie wartości na podstawie podstawowych informacji będzie niemożliwe (ze względu na szczególne cechy), wyceny dokona biegły.

Co ważne, wycena będzie się odnosić do średniej wartości rynkowej danego pojazdu. W praktyce oznacza to, że nie ulegnie ona obniżeniu, jeśli auto zostało rozbite w wypadku.

Identyczne rozwiązanie zostanie zastosowane w sytuacji, gdy samochód ma przynajmniej dwóch właścicieli, a kierujący jest jednym z nich. Podobnie rzecz wygląda w przypadku aut będących w leasingu.

Łagodniejsze przepisy dotyczą kierowców zawodowych, w ramach czynności służbowych prowadzących na „podwójnym gazie” na przykład TIR-a, albo inny pojazd należący do pracodawcy.

Jeżeli popełnili oni któreś z wyżej opisanych przestępstw, siłą rzeczy nie są narażeni na przepadek mienia, ale też nie grozi im zasądzenie równowartości pojazdu. Zamiast tego będą musieli jedynie zapłacić świadczenie pieniężne w wysokości przynajmniej 5 tysięcy złotych na rzecz wspomnianego Funduszu.

Czy można uniknąć konfiskaty samochodu?

Uniknięcie sądowej konfiskaty samochodu w sytuacji, gdy został on zarekwirowany przez policję może być trudne, ale bynajmniej nie jest niemożliwe. Z różnych powodów. W sytuacji, gdy zostanie udowodnione sprawstwo wypadku pod wpływem alkoholu (przy stwierdzeniu u kierowcy ponad 1 promila we krwi lub 0,50 mg/dm³ w wydychanym powietrzu) konfiskata jest obowiązkowa – uznając winę kierowcy sąd musi zdecydować o takiej właśnie sankcji.

Inaczej jednak rzecz wygląda w przypadku pozostałych wymienionych w niniejszym artykule przypadkach, np. kierowców sądzonych za prowadzenie auta w stanie nietrzeźwości, jeśli badanie wykazało ponad 1,5 promila, sąd może orzec konfiskatę, ale nie musi.

Brane pod uwagę są bardzo różne okoliczności, takie jak: dotychczasowa niekaralność, postawa podsądnego, a także jego sytuacja ekonomiczna i rodzinna (może na przykład być jedynym żywicielem rodziny, a auto jest narzędziem umożliwiającym zarobkowanie).

Daje to realna szanse uniknięcia trwałego przepadku pojazdu, pod warunkiem wszak, że uda się przekonać sąd, iż dany przypadek zasługuje na szczególne, łagodniejsze potraktowanie. Aby tak się stało, niezbędna jest właściwa i skuteczna linia obrony.

Uzasadnia to potrzebę zaangażowania specjalizującej się w tej materii kancelarii adwokackiej. Tym bardziej, że istnieje szereg okoliczności mogących skutecznie podważyć tezy aktu oskarżenia, takie jak błędne wyniki pomiarów alkoholu w wydychanym powietrzu spowodowane: nieprawidłowo wykonanymi badaniami, warunkami środowiskowymi, w których przeprowadzono badania, niewłaściwym trybem pracy alkomatu czy brakiem aktualnego świadectwa wzorcowania urządzenia kontrolno-pomiarowego.

W sytuacji, gdy konfiskata zostanie orzeczona przez sąd, auto przejdzie na własność Skarbu Państwa i nie będzie już szansy odzyskania go, poza teoretyczną możliwością odkupienia w czasie zorganizowanej licytacji, po przebiciu ofert innych jej uczestników (aczkolwiek w tym zakresie mogą wystąpić istotne ograniczenia, co do możliwości osobistego uczestnictwa w licytacji).

Dlatego tak ważne jest, by całą procedurę zablokować przez jej finalizacją. Nasza kancelaria jest przygotowana do podjęcia odpowiednich kroków prawnych mających na celu zachowanie pojazdów zatrzymanych przez policję. Mamy opracowane procedury i ścieżkę formalno-prawną do tego, by uzyskać satysfakcjonujący wyrok dla kierowcy.

Jeśli szukasz pomocy prawnej – skontaktuj się z nami.

FAQ – najczęściej zadawane pytania

Na czym polega konfiskata samochodu? Polega na fizycznym odebraniu go właścicielowi. Procedura jest trzystopniowa. W pierwszej kolejności policja czasowo zatrzymuje auto. Następnie prokurator wydaje postanowienie o jego zabezpieczeniu. Na koniec sąd orzeka o konfiskacie, czyli przepadku na rzecz Skarbu Państwa.

Za co grozi konfiskata samochodu? Kierowca może stracić pojazd, jeżeli siedząc za jego kierownicą miał ponad 1,5 promila alkoholu we krwi lub spowodował wypadek w stanie nietrzeźwości. Stanie się tak również wtedy, gdy jest on recydywistą po raz drugi skazanym za przestępstwo jazdy po pijaku.

Czy policja konfiskuje auto? Policja czasowo zatrzymuje pojazd do czasu wydania orzeczenia przez sąd o konfiskacie, co powinno być usankcjonowane prokuratorskim postanowieniem. To właśnie na policyjnym parkingu wóz czeka na sądowe rozstrzygnięcie.

Od kiedy obowiązuje konfiskata samochodu za alkohol? Przepisy umożliwiające zabór auta lub zasądzenie jego równowartości zostały przyjęte w grudniu 2022 roku, ale realnie obowiązują dopiero od 14 marca 2024 r.

Czy konfiskata samochodu jest zgoda z konstytucją? W toku prac nad ustawą zaostrzającą kodeks karny podnoszono argument, że przypisy umożliwiające zabranie samochodu za alkohol mogą być w proponowanym kształcie niezgodne z ustawą zasadniczą. Nowe prawo zostało jednak przyjęte i wchodzi w życie.